[Zwarte Zondag 2004] Het neoliberalisme en het succes van extreem-rechts
Naar aanleiding van de verpletterende verkiezingsoverwinning van het Vlaams Blok schreef ik een opiniestuk dat de oorzaken van de opmars van extreem-rechts gaat zoeken in de invloed van het neoliberalisme op het politieke en maatschappelijk leven. Klik hier.
Commentaar altijd welkom. Gebruik de commentfunctie!
Jan Buelinckx (23/06/04)
Commentaar altijd welkom. Gebruik de commentfunctie!
Jan Buelinckx (23/06/04)
Comments
ik had jou interessante bijdrage al gekregen via Raf.
Volledig akkoord met jou analyse. Het is m.i. een correcte diagnose. Hierna komt echter een veel moeilijker vraagstuk.Wat is de goeie therapie? (Excuseer voor de terminologie -beroepsmisvorming)
Mijn stelling is dat om met enig succes het neoliberale roer in België om te gooien een noodzakelijke (maar niet voldoende) voorwaarde is de liberalen uit de regering te gooien. Dat dit Di Rupo aan franstalige kant dit doet, verheugt mij zeer. Ik wou dat het aan Vlaamse zijde en in de Federale regering ook kon.
Natuurlijk is dit niet voldoende om in België een werkelijk progressief beleid te krijgen. De druk van de arbeiders-, vredes- en ecologische beweging moet sowieso onverminderd opgevoerd worden. Alleen maakt die dan meer kans op succes omdat de christen- en sociaaldemocraten en de groenen veel gevoeliger zijn voor deze druk dan de liberalen.
Wat denk je hiervan?
Kg,
Michel Vanhoorne
Het kan best zijn dat een rooms-rood-groene coalitie meer rekening zal houden met de druk vanuit het middenveld. Maar het kan ook best zijn dat het middenveld inslaapt met een rooms-rood-groene coalitie, zoals dat in het begin van paarsgroen was. Daarom denk ik dat wij vandaag niet moeten bezig zijn met de samenstelling van de regering. Laat de traditionele partijen de kastanjes maar uit het vuur halen. Wat wij in de eerste plaats moeten doen is mensen warm te maken om mee een linkse oppositie uit te bouwen, zoals ik het in mijn stukje stel.
Groeten,
Jan
(discussie via Linkerzijde@yahoogroups.com)
ik denk dat er nood is aan een radicaal linkse motor, of zweep of hoe je ook wil noemen voor de linkse oppositie.
LEF (www.lef-online.be) is een poging om de tradtionele kappeltjesgeest te overstijgen. Iedereen die de uitgangspunten onderschrijft is welkom. Het originele is dat wij niemand vragen om zijn partij te verlaten.
Wij zijn er ons van bewust dat wij aan een werk van lange adem begonnen zijn. Wij denken echter dat de geschiedenis bewist dat ook een kleine organisatie een politieke impact kan hebben.
Steeds bereid tot nadere gedachtenwisseling.
Michel
(discussie via Linkerzijde@yahoogroups.com)
door Charles Ducal & Kamiel Vanhole
(Schrijvers Charles Ducal & Kamiel Vanhole schreven na 13 juni volgend opiniestuk voor De Standaard. Voor zover ik weet proberen ze nog altijd het gepubliceerd te krijgen.)
Een wachtende bus in een Vlaamse stad. De chauffeur leest zijn krant. Een Marokkaanse vrouw stapt op en vraagt of de bus op plaats x stopt. De chauffeur leest verder. De vrouw herhaalt haar vraag. De chauffeur leest verder. Tenslotte vraagt de vrouw : « Mijnheer, doet u uw werk soms niet graag ? » Waarop de buschauffeur opkijkt en, met alle minachting die hij op zijn gezicht verzamelen kan, zegt : « Ik doe mijn werk heel graag, maar niet voor uw soort. »
Zo goed als iedere kiezer – manager of werkloze, verwend of in de problemen, hoog- of laaggeschoold - weet dat het Vlaams Blok veroordeeld is voor racisme. Door een bekwame rechter in een genuanceerd en goed onderbouwd vonnis. In het stemhokje heeft dit gegeven het Blok niettemin fameuze winst opgeleverd. ‘Racisme moet kunnen’ werd in de campagne hertaald tot de slogan ‘voor vrije meningsuiting’ en vervolgens door één miljoen stemmen onderschreven. Wij vinden dit zondermeer shockerend. Zoveel mensen die zonder schaamte of gewetensproblemen een door justitie vastgesteld en veroordeeld misdrijf in hun politieke keuze integreren : men trachte zich voor te stellen hoe dit moet overkomen bij hen die het racisme dagelijks aan den lijve ondervinden.
De politiek heeft het voorbije decennium een massa ontevredenen geproduceerd. Afdanking, privatisering, armoezaaiende sociale uitkeringen, heksenjacht op werklozen, vervanging van contractuele jobs door interimarbeid, onbetaalbare woningen, dure geneeskunde, verwaarloosde buurten : het grote aantal proteststemmen komt niet alleen voort uit waanideeën. Niet evident is dat dit protest zich zo eenzijdig en massaal vertaalt in steun voor een racistische partij. De vlotheid waarmee op 13 juni over dat moreel bezwaar is heengestapt is stuitend, maar evengoed begrijpelijk. Het zijn geen zelfverklaarde racisten, geen fanatieke xenofoben die voor het Blok hebben gestemd. Het gaat om honderdduizenden die de voorbije vijftien jaar alleen maar beetje bij beetje gewend zijn geraakt aan de ‘normaliteit’ van een beetje racisme en nog een beetje en nog een beetje. Tot de stap naar het Vlaams Blok eigenlijk niet meer zo groot is. Verantwoordelijk daarvoor zijn natuurlijk niet de Blokkiezers, maar zij die de Blokkiezers hebben gevormd.
Een minister die vluchtelingen vergelijkt met meeuwen op een stort. De man is geen racist natuurlijk, maar hij heeft het wel gezegd. Een andere minister die het dragen van de hoofddoek in verband brengt met de groei van het fundamentalisme. Evenmin een racist, maar hij heeft de kwalijke link wel gelegd. Weer een andere minister die een rapport bestelt om de link na te gaan tussen criminaliteit en ethnische achtergrond. Een beschaafd man natuurlijk, maar opnieuw is de kwalijke link gelegd. De modale tv-kijker en krantenlezer heeft de afgelopen jaren zo vaak de racistische associaties tussen migranten en onwil tot integratie, allochtonen en criminaliteit, moslims en fundamentalisme, vluchtelingen en overspoeling voorgeschoteld gekregen dat het geen verwondering kan wekken dat de morele dam tegen het racisme is weggegraven. Van de andere kant stond het dagelijkse racisme op de arbeidsmarkt, de woningmarkt en het onderwijs zo schraaltjes op de politieke agenda en werd er zo weinig alarmerend over bericht dat er bij de Vlamingen nauwelijks enige kennis, laat staan begrip of solidariteit voor de slachtoffers ervan kon ontstaan. Uit cijfers en nuchtere analyses (men leze er de Jaarboeken over armoede en sociale uitsluiting van de UFSIA maar eens op na) blijkt zonneklaar dat allochtonen de minst gefavoriseerde laag van de bevolking zijn : minder politieke rechten, meer kans op werkloosheid en armoede, slechtere behuizing, minder kans op hogere scholing, slechtere gezondheid, kortere levensduur. Als niet deze realiteit in de hoofden der mensen zit, maar de mythe van de probleem-allochtoon, dan is het niet alleen het Vlaams Blok dat daarvoor gezorgd heeft.
Om zijn racistische boodschap te verspreiden beschikt het Blok vandaag over drie sterke wapens : ten eerste het racistische discours van de andere partijen (bijvoorbeeld n.a.v. het debat over migrantenstemrecht), ten tweede de nodige subsidies om propaganda te voeren, ten derde de medewerking van belangrijke media. Toen het Vlaams Blok werd veroordeeld, gingen de mediakanalen meteen breed open om de partijbonzen de nodige microfoons en kolommen te lenen. In de aanloop naar de verkiezingen liet de democratie niet toe dat kleinere partijen aan bod kwamen op de VRT, maar de vraag om het net om zijn racisme veroordeelde Blok uit te sluiten van debatten en spelletjes werd als een inbreuk op die democratie gezien. Extreemrechtse kopstukken werden dag na dag behandeld als vanzelfsprekende studiogasten. Vandaag lezen we in de kranten steeds vaker dat het Vlaams Blok geen extremistische partij meer is, dat een miljoen kiezers niet kunnen genegeerd worden, dat het cordon sanitaire geen zin meer heeft, enz. Te vrezen valt dat deze stelling niet de evolutie van het Vlaams Blok weerspiegelt, maar die van heel wat politici, mediamensen en commentatoren, die niet alleen hun publiek, maar ook zichzelf de nodige ‘gewenning’ hebben bijgebracht.
De vraag of het Blok geen extremistische partij meer is kan alleen beantwoord worden door een analyse van hun partijprogramma, hun dagelijkse politieke praktijk en hun politiek personeel. Niet door de optelsom van hun kiezers te maken. Zal het Blok minder racistisch worden nu één miljoen mensen erop gestemd hebben ? Natuurlijk niet, de Blokcampagne heeft zich net geënt op de veroordeling door justitie. « Het volk heeft ons vrijgesproken, » juicht de partijtop. Kiezers die een veroordeling wegens racisme belonen hebben natuurlijk ongelijk. Men kan hun stem verklaren en begrijpen, maar niet goedkeuren. Een stem voor het Blok is een foute stem. Punt uit.
De Marokkaanse vrouw die in een Vlaamse stad op de bus stapte, is net voor de derde keer bevallen. Zij vraagt zich af in welk klimaat zij haar kind zal zien opgroeien. Misschien kunnen al degenen die vandaag hun respect betuigen aan die één miljoen Blokkiezers zich dat ook eens afvragen.
Charles Ducal en Kamiel Vanhole
(auteurs van ‘Over de voorrang van rechts’ – EPO)
overgenomen van Indymedia.be op 01/06/04
'Achter de woordenkramerij over luisteren naar de burger, schuilt een oorverdovende doofheid'
door Freddy De Pauw
Hebben de politici van de democratische partijen, vooral die van paars, slecht gecommuniceerd ? En zijn ze te weinig op het terrein actief, zoals in de tijd van het oude cliëntelisme wel het geval was ? Moeten ze dus meer hun oor te luisteren leggen bij de burger, niet alleen in campagnetijden ?
Dat lijken althans enkele conclusies te zijn die verscheidene politici na de superzwarte zondag van 13 juni 2004 trekken. Dan denken we natuurlijk terug aan de eerste zwarte zondag uit de reeks, die van 1991, toen ook al gelijkaardige conclusies werden getrokken. Sindsdien kregen we « nieuwe politieke cultuur » en « open debatcultuur » als remedies voor het kwaad. Maar niets lijkt te helpen, steeds meer Vlaamse kiezers willen volgens die politici niet inzien dat Vlaanderen een van de beste regio's ter wereld is om in te leven. Ze zijn blijkbaar zo egoïstisch geworden dat ze om een losliggende straattegel voor een racistische partij stemmen.
Achter al de woordenkramerij over luisteren naar de burger, schuilt echter een oorverdovende doofheid. De burgers klagen over allerlei futiliteiten en als ze op hun wenken niet worden bediend, wreken ze zich door in het stemhokje Vlaams Blok te stemmen, klaagden enkele politici na 13 juni. Burgers zijn egoïstisch en intolerant, voilà, daarmee is de kous af. Intussen verwijten die politici elkaar onderling « de antipolitiek » te voederen. Wat bedoelen ze daar nu mee, wat is dat 'antipolitiek' ? Is dat ook niet het politieke bedrijf voor het publiek herleiden tot tv-spelletjes en shows ?
Het kan zijn dat veel kiezers gewoon uit racisme Vlaams Blok stemmen, maar dan is het toch de vraag waarom het er in korte tijd zoveel meer zijn. Er moet toch iets meer aan de hand zijn ? Ja, in de eerste plaats hebben we in Vlaanderen te doen met een bijzonder goed onderlegde uiterst-rechterzijde, met goed getrainde kaders, met politieke opleiding van jongeren waar de meeste andere partijen een punt kunnen aan zuigen. Dat maar om te zeggen dat uiterst-rechts in Vlaanderen het grondiger aanpakt dan de meeste andere uiterst-rechtse bewegingen in Europa. En dus veel gevaarlijker is. Een reden te meer om niet altijd in dezelfde conclusies en goede voornemens te blijven steken.
De kiezers verwijten toesturen of een mea culpa slaan voor slechte communicatie, halen gewoon niets uit. Dat zoveel kiezers het gevaar van uiterst-rechts niet inzien, ook onder de velen die niet voor het Blok stemmen, heeft misschien te maken met de algemene depolitisering waartoe alle democratische partijen zo sterk bijdragen. Wat doen de partijen intern om zelfs maar hun kaderleden een behoorlijke politieke opleiding te geven, laat staan hun militanten. Wat doen ze tussen verkiezingen door om een politieke boodschap te brengen, behalve aan tv-spelletjes en compagnie meedoen ? Intussen verspreidt het Vlaams Blok zeer regelmatig literatuur waarin ze op zeer handige wijze inspeelt op wat de anderen niet doen - en daar staat geen enkel politiek weerwerk tegenover. Ik raad al wie met politiek begaan is aan de blaadjes van het Blok aandachtig te volgen en te lezen, in de hoop dat men het Blok met gelijke middelen en goede argumenten bestrijdt. Dan zal men misschien ook begrijpen waarom meer en meer kiezers de indruk krijgen dat alleen het Blok oppositie voert op punten die de mensen na aan het hart liggen, en dat gaat niet alleen om losliggende tegels op het voetpad of om omleidingen.
Een eerste voorbeeld : de Vlamingen in Brussel. De politici van de democratische partijen blijven maar verkondigen dat hun situatie erop vooruitgaat. Zij leven blijkbaar in een apart Brussel, want wie er echt woont ondervindt dagelijks het misprijzen. En ziet ook hoe slecht het Brussels gewest wordt bestuurd, zodanig zelfs dat toch wel wat Franstaligen het zien zitten om Brussel in een onafhankelijk Vlaanderen te overwegen. Vlaamse onafhankelijkheid : het is toch wel godgeklaagd dat de voorzitter van de sp.a, Stevaert, het Vlaams Blok op tv verwijt dat het de afschaffing van de monarchie wil. Is het zo progressief om de reactionaire creatie België en hét symbool ervan, een aftandse monarchie, te verdedigen ? Ik herinner me hoe op de « jongerendebatten » op de VRT vorig jaar de vertegenwoordigster van de sp.a de monarchie verdedigde met het argument « dat de lezers van Story anders de verhalen erover zouden missen ». Dat zegt veel over het politiek opleidingsniveau van jongeren bij de sp.a. Terwijl de vertegenwoordigster van het Blok kalm en goed argumenten aanvoerde tegen de monarchie. Voor progressieve republikeinen een bijzonder pijnlijk spektakel.
Het zijn zeker niet alleen losliggende straattegels waarover misnoegde kiezers struikelen. Maar zelfs als het daarover gaat, zijn de vertegenwoordigers van het volk toch niet te goed om zich daarover misprijzend uit te laten of om dat gewoon te negeren ? Wat gebeurt er met klachten en vragen ? Uit ervaring met klachten weet ik dat het standaard-antwoord erin bestaat de klager bij voorbaat ongelijk te geven. Mijn jongste ervaring : enkele weken geleden stuur ik nagenoeg alle ministeries en enkele tientallen parlementsleden een elektronische boodschap met de melding dat op mijn vakantiegeld van gepensioneerde, 500 euro, zowat 300 euro wordt afgehouden. Met de vraag hoeveel de afhouding dan wel bedroeg vóór de belastingverminderingen. Eén Kamerlid, Dirk Vander Maelen, nam de moeite de zaak uit te zoeken, enkele ministeriële kabinetten en parlementsleden betuigden hun medeleven, maar een antwoord op de vraag is er nooit gekomen. Zoals ook gemeentelijke overheden zeer vaak potdoof zijn voor vragen en klachten - zij het dan over straattegels, reukhinder of illegale stortplaatsen.
Dat zou wellicht allemaal niet zo zwaar vallen, ware er ook niet dat vervelende probleem van veiligheid en onveiligheid. De mensen hebben ten onrechte angst, vindt de Leuvense burgemeester Louis Tobback. Maar links denkt iedereen er gelukkig niet zo over. Links is zeer laat, sommigen pas na 13 juni, gaan ontdekken dat veiligheid een recht is. Maar dan hebben ze het vooral over veiligheid tegenover criminaliteit, terwijl er meer onderhuids een veel groter en gevaarlijker onveiligheid is (dat men graag beschrijft met 'onveiligheidsgevoel', alsof het alleen een kwestie van, daar gaan we weer, perceptie zou zijn). Ik bedoel daarmee vooral de sociale onveiligheid. Hoe kan iemand die loontrekkende of kleine zelfstandige is zich nog veilig voelen, als voortdurend alarm wordt geslagen over de onbetaalbare gevolgen van de vergrijzing, terwijl er intussen een fortuin aan werkloosheidsuitkeringen wordt uitbetaald. Wat horen en zien de burgers : het pensioenstelsel wordt onhoudbaar, personeel moet flexibeler worden, arbeidszekerheid is uit ten boze, het aantal bedrijfssluitingen en herstructureringen neemt overhand toe, interim-arbeid en contracten van bepaalde duur worden voor een ganse generatie de regel, de werkdruk neemt overal dermate toe dat het aantal werknemers met depressies gestaag groeit… Intussen verklaart Stevaert bij de massale afdankingen bij Ford in Genk dat de overheid machteloos is, zoals ze dat ook bij Renault was.
Ja, dan is er voor de meeste kiezers misschien geen reden tot echte angst, maar toch wel tot zeer grote bezorgdheid. En van de democratische partijen uit krijgen ze weinig « signalen » dat daar iets aan te doen is, behalve verkiezingsslogans dat iedereen aan de slag moet. Op die manier kunnen we nog wel enkele jaren voortgaan in de hoop dat het Blok zware fouten zal maken of intern zal verscheurd raken en zo uit de kiezersgunst valt. Maar dat is een onderschatting van het Blok. Dat Blok zal blijven groeien met de groeiende angst voor de bestaanszekerheid en met de blijvende hardhorigheid van het politiek establishment.
Een van de beste remedies tegen het Blok is een beleid waarin wel naar de basis van de samenleving wordt geluisterd - is het een toeval dat de Gentse kiezers een opvallend ander stemgedrag hebben dan de rest van Vlaanderen ? Met daarnaast de uitbouw van een progressieve oppositie die deze problemen grondig ter harte neemt en op die terreinen actie voert. In dat opzicht is het een goede zaak dat Groen ! nu niet in regeringen treedt en hopelijk meewerkt aan een duidelijk alternatief voor een liberaliseringbeleid waaraan de sp.a - ook al is niet iedereen daar in die partij gelukkig mee - ten volle meewerkt.
overgenomen van de website van Attac-Vlaanderen (http://vl.attac.be)
Belgische socialiste over Vlaams Blok:
'Links moet een front vormen'
De enorme verkiezingswinst van het Vlaams Blok (VB) in België is shockerend. In sommige steden behaalde het VB meer dan 30 procent van de stemmen. De Socialist sprak met Danièle Fayer-Stern, een socialiste uit Brussel.
Waar komt deze overwinning vandaan?
Er zijn meerdere ingrediënten die deze overwinning kunnen verklaren. Als eerste hebben we in België te maken met een regering die helemaal niets gedaan heeft voor de mensen. Premier Verhofstadt heeft
bijvoorbeeld tweehonderdduizend jobs beloofd, daar hebben de mensen niets van gezien. Het VB heeft daarop ingespeeld door te zeggen dat de enige oplossing voor meer banen het vertrek van de vreemdelingen is.
De tweede reden is dat de rechtse VLD (de liberalen) zelf een -- niet zo openlijke -- racistische politiek heeft gevoerd. De liberalen hebben bijvoorbeeld ook tegen het stemrecht voor migranten gestemd. Ze denken dat ze door zoveel mogelijk als het VB te spreken stemmers bij het VB kunnen weghouden. Mensen stemmen echter liever op het origineel.
Wat vind je van het cordon sanitaire en wat vind je van de manier waarop links nu bezig is het VB aan te vechten?
Het feit dat partijen niet willen meewerken met het VB is niet per se slecht. Maar niet samenwerken is niet genoeg, daarnaast moet er iets gedaan worden aan de politieke en economische situatie. Veel mensen
zien de toekomst somber tegemoet. Partijen als de SP (de Belgische variant van de Nederlandse PvdA -- red.) spreken niet genoeg van een alternatief. Het gevaar van een partij als het VB wordt daarnaast niet serieus genoeg genomen door klein en groot links. Het is een
tragisch gebrek dat linkse organisaties in de vijftien jaar hiervoor het VB niet hebben aangepakt. Nu is het veel lastiger het nog te stoppen.
Wat zou er nu moeten gebeuren?
Links moet een front vormen om het VB te ontmaskeren. In Brussel is het VB bijvoorbeeld niet enorm vooruit gegaan. Dat kwam onder andere omdat er een week voor de verkiezingen in de media flink aandacht werd gegeven aan de nazistische en fascistische roots van belangrijke VB'ers.
Er moet campagne worden gevoerd, net zoals de Anti Nazi League in Engeland dat tegen de fascistische BNP deed. We hebben geen tijd te verliezen.
(via Links Nederlands, met dank aan Uhuru)